Mae addysg ddewisol yn y cartref - sydd weithiau’ cael ei adnabod fel EHE - yn derm sy’n cael ei ddefnyddio i ddisgrifio pan fo rhieni yn dewis addysgu eu plant yn y cartref yn lle eu hanfon i’r ysgol.
Mae EHE neu addysg yn y cartref, yn wahanol i hyfforddiant cartref a all gael ei ddarparu gan yr Awdurdod Lleol pan fo plentyn â chyflwr meddygol sylweddol sy’n debygol o bara am nifer o wythnosau, a bod y dystiolaeth a ddarparwyd wedi ei chymeradwyo gan banel cymedroli fel ei bod yn bodloni’r meini prawf.
A fydda i’n derbyn unrhyw arian neu gefnogaeth?
Does gan yr Awdurdodau Lleol ddim cyfrifoldeb cyfreithiol i ariannu addysg yn y cartref. Chi sy’n gyfrifol am bopeth, gan gynnwys llyfrau, adnoddau, cyrsiau a ffioedd arholiadau.
Pan fyddwch yn dechrau addysgu’ch plentyn yn y cartref, bydd yr Awdurdod Lleol yn gofyn sut rydych yn bwriadu addysgu eich plentyn.
A fydd fy mhlentyn yn gallu sefyll arholiadau?
Bydd. Gallwch gofrestru eich plentyn ar gyfer arholiadau, fodd bynnag, bydd rhaid i chi drefnu hyn a thalu am y gost eich hun. Gall yr Awdurdod Lleol ddweud wrthych leoliad y ganolfan arholiadau agosaf i chi.
A all fy mhlentyn ddychwelyd i’r ysgol?
Gallent, ond bydd rhaid i chi gysylltu â’r Awdurdod Lleol. Gallwch wneud hyn unrhyw bryd. Fodd bynnag, does dim sicrwydd y bydd lle yn ysgol flaenorol eich plentyn.
Dyma ychydig o gwestiynau i’w hystyried cyn penderfynu addysgu eich plentyn yn y cartref:
- A yw eich plentyn yn sicr am y cynnig o gael eu haddysgu yn y cartref?
- Ydych chi'n siŵr mai dyma’r peth cywir ar gyfer eich plentyn?
- Oes gennych yr amser i addysgu eich plentyn?
- Oes gennych y gallu i addysgu eich plentyn yn effeithiol?
- A fyddech yn gallu addysgu eich plentyn i’r lefel gofynnol os ydynt eisiau sefyll eu TGAU?
- Ydych chi'n barod i brynu, ac a oes gennych ddigon o arian ar gyfer yr adnoddau angenrheidiol?
- Oes gennych unrhyw gefnogaeth arall ar gael?
- Oes gennych y lle i greu ardal weithio dawel?
- Oes cyfleoedd ar gyfer ymarfer corff?
- A fydd cyfle i gael profiadau cymdeithasol gyda phlant eraill?
- Ydych chi’n siŵr nad ydych yn dewis addysgu yn y cartref oherwydd dadleuon gyda’r ysgol, neu fel rheswm dros beidio anfon eich plentyn ar amser yn rheolaidd?
Pa Addysg ddylwn i ei darparu?
Eich cyfrifoldeb fel rhieni yw sicrhau fod yr hyn rydych yn ei addysgu yn helpu eich plentyn i ddysgu. Rhaid i’r addysg rydych yn ei darparu fod yn effeithiol ac addas. O dan adran 7 Deddf Addysg 1996, eich dyletswydd chi fel rhiant yw sicrhau bod eich plentyn yn derbyn addysg effeithiol llawn-amser ac addas ar gyfer eu hoedran, gallu a dawn ac ar gyfer unrhyw anghenion addysg ychwanegol sydd ganddynt. Gellir gwneud hyn yn yr ysgol neu fel arall.
Mae addysg yn cael ei hystyried yn effeithiol ac addas os yw'n caniatáu i'r plentyn gyflawni eu potensial ac yn eu paratoi ar gyfer bywyd fel oedolyn.
Dylai eich addysg helpu eich plentyn i:
- ennill gwybodaeth
- gwneud cynnydd
- cynyddu dealltwriaeth
- datblygu sgiliau
- helpu iddynt feddwl a dysgu dros eu hunain
Oes raid i mi ddilyn y Cwricwlwm Cenedlaethol?
Nac oes, ond mae'n gyfeiriad defnyddiol. Eich penderfyniad chi yw sut yr ydych yn addysgu eich plentyn, ond efallai y bydd yn anoddach pasio arholiad os nad yw’r cwricwla wedi cael ei ddilyn.
Cyfrifoldeb yr Awdurdod Lleol
Nid yw’r Awdurdodau Lleol yn gyfrifol am ddarparu EHE, nac ychwaith ydynt o dan unrhyw rwymedigaeth statudol i’w chefnogi. Fodd bynnag, o dan adran 436A Deddf Addysg 1996, mae gan yr awdurdodau lleol ddyletswydd i nodi’r plant nad ydynt yn derbyn addysg addas. Mae’r ddyletswydd yn berthnasol mewn perthynas â phlant o oedran ysgol gorfodol nad ydynt ar gofrestr ysgol ac nad ydynt yn derbyn addysg addas heblaw am fod yn yr ysgol (e.e. yn y cartref, yn breifat neu mewn darpariaeth amgen).
Bydd yr Awdurdodau Lleol yn gofyn i chi am addysg eich plentyn. Nid oes rhaid i chi roi’r wybodaeth hyn iddyn nhw, fodd bynnag hebddo, ni all yr Awdurdod Lleol benderfynu os yw eich plentyn yn derbyn addysg addas. Er mwyn i’r Awdurdod Lleol fodloni eu hunain ar addasrwydd yr addysg a ddarparwyd, mae’n rhesymol iddynt ofyn am y wybodaeth hon gennych. Byddai’n ddefnyddiol pe gallech ddarparu’r wybodaeth am y gwaith a wnaed, er enghraifft:-
- Enghraifft o waith eich plentyn.
- Cymeradwyaeth trydydd parti o’ch darpariaeth.
- Adroddiad am eich darpariaeth.
- Tystiolaeth mewn ffurf addas arall.
Beth fydd yn digwydd os yw’n ymddangos nad ydw i’n darparu addysg addas?
O dan adran 437(1) Deddf Addysg 1996, mae gan Awdurdodau Lleol ddyletswydd i weithredu os yw’n ymddangos nad yw rhieni yn darparu addysg addas. Bydd yr awdurdod lleol yn trafod unrhyw bryderon gyda chi.
Os nad oes modd i chi ddangos i’r awdurdod lleol eich bod yn darparu addysg addas, a’u bod yn teimlo ei fod yn angenrheidiol bod eich plentyn yn mynd i’r ysgol, bydd rhaid iddyn nhw gyflwyno Gorchymyn Mynychu'r Ysgol (GMY) arnoch, sy’n orchymyn i orfodi addysg mewn ysgol. Os yw rhiant yn methu â chydymffurfio â GMY, efallai byddant yn cael eu herlyn yn y Llys Ynadon.
Os oes gennych unrhyw gwestiwn arall neu’n ystyried Addysg Ddewisol yn y Cartref, cysylltwch â EHE@conwy.gov.uk