Mae’r Cyfansoddiad yn rheoli’r modd y mae’r Cyngor, cynghorwyr a swyddogion y Cyngor yn gweithio gyda’i gilydd i gyflawni swyddogaethau’r Cyngor.
Mae’n sicrhau bod pawb yn y Cyngor yn gweithredu’n gyfreithlon, yn deg ac yn briodol a bod swyddogaethau’r Cyngor yn cael eu perfformio’n briodol ac yn effeithiol.
Mae copi o'r Cyfansoddiad llawn ar gael (dogfen PDF)
Adrannau unigol o'r Cyfansoddiad:
content
Mae’r adrannau hyn yn esbonio sut mae’r cyfansoddiad yn rheoli’r modd y mae’r Cyngor, cynghorwyr a swyddogion yn gweithio gyda’i gilydd i gyflawni swyddogaethau’r Cyngor; pwy sy’n gyfrifol am gynnal ac adolygu’r Cyfansoddiad; a phwy sy’n gyfrifol am wneud newidiadau i’r Cyfansoddiad.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn esbonio pa wybodaeth sydd ar gael i aelodau o’r cyhoedd, cynghorwyr a swyddogion; a sut y gall cynghorwyr ac aelodau o’r cyhoedd ymgysylltu â democratiaeth leol a chymryd rhan ynddi.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn esbonio pa benderfyniadau a wneir gan yr holl gynghorwyr gyda’i gilydd fel Cyngor Llawn; rheolau’r gweithdrefnau ar gyfer cyfarfodydd y Cyngor; a sut y caiff penderfyniadau eu gwneud.
Dogfen:
content
Mae’r adrannau hyn yn esbonio beth mae’r Cabinet yn ei wneud; rheolau gweithdrefnau cyfarfodydd y Cabinet; sut mae’r Cabinet yn gwneud penderfyniadau; a rôl a chyfrifoldebau’r Arweinydd.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn esbonio rôl a swyddogaethau pob un o bwyllgorau Trosolwg a Chraffu’r Cyngor; sut mae craffu’n dwyn y Cabinet i gyfrif; a rheolau gweithdrefnau cyfarfodydd craffu.
Dogfen:
content
Mae’r adrannau hyn yn esbonio rôl, swyddogaethau a chylchoedd gorchwyl y Pwyllgor Safonau; y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio; y Pwyllgor Trwyddedu; y Pwyllgor Cynllunio; y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd; Cyd-bwyllgorau; Cyd-bwyllgorau Corfforedig; a Phwyllgorau / Is-bwyllgorau eraill.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn darparu gwybodaeth am strwythur rheoli’r Cyngor a swyddogaethau’r Prif Weithredwr, y Swyddog Monitro, y Prif Swyddog Cyllid a Phennaeth y Gwasanaethau Democrataidd.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn darparu gwybodaeth am sut y cynhelir materion ariannol y Cyngor; sut mae contractau’n cael eu cyflawni ar ran y Cyngor; a sut mae Pennaeth y Gyfraith a Llywodraethu’n cael eu hawdurdodi i ymdrin ag achosion cyfreithiol.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn amlinellu pwy sy'n gyfrifol am wneud y penderfyniadau amrywiol yn y Cyngor.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn amlinellu sut y gall cynghorwyr ac aelodau o’r cyhoedd gael mynediad at raglenni, hysbysiadau penderfyniadau, cofnodion, rhaglenni gwaith a phapurau cefndirol.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn amlinellu sut y gall cynghorwyr ac aelodau o’r cyhoedd gael mynediad at raglenni, hysbysiadau penderfyniadau, cofnodion, rhaglenni gwaith a phapurau cefndirol.
Dogfen:
content
Mae’r adrannau hyn yn amlinellu polisïau ariannol yr Awdurdod a fframwaith y Cyngor ar gyfer cynnal busnes llywodraeth leol.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn nodi’r safon a ddisgwylir gan gynghorwyr wrth iddyn nhw fynychu cyfarfodydd a gwasanaethu eu cymuned.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn amlinellu’r cod ymarfer a ddilynir gan gynghorwyr a swyddogion y Cyngor wrth ymdrin â materion cynllunio.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn amlinellu’r safonau a ddisgwylir gan weithwyr wrth iddyn nhw gyflawni eu dyletswyddau.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn darparu protocol i arwain cynghorwyr a gweithwyr y Cyngor wrth iddyn nhw ymwneud â’i gilydd.
Dogfen:
content
Mae’r adrannau hyn yn darparu manylion y polisïau a’r protocolau canlynol: Polisi Rhannu Pryderon; Cynllun Deisebau; Polisi Cyfarfod Aml-Leoliad; Protocol Gweddarlledu; Canllawiau ar gyfer Mynychu o Bell; Protocol ar gyfer cysylltu rhwng Swyddogion y Cyngor ac ASau / AoSau; Protocol ar gyfer ymgysylltu ag Aelodau Lleol; Polisi Diswyddo Llywodraethwyr Awdurdod Lleol; y Polisi Gwrth-dwyll a Llygredigaeth.
Dogfen:
content
Mae’r adran hon yn amlinellu disgrifiadau rôl a manylion am yr unigolyn ar gyfer aelodau etholedig; Arweinydd; Aelod Cabinet; Cadeirydd y Cyngor; Cadeirydd ac Aelod o’r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd; Cadeirydd ac Aelod o’r Pwyllgor Rheoleiddio; Cadeirydd ac Aelod o’r Pwyllgor Safonau; Cadeirydd ac Aelod o Bwyllgorau Trosolwg a Chraffu; Aelod sy'n Gefnogwr; Arweinydd yr Wrthblaid; ac Arweinydd Grŵp Gwleidyddol.
Dogfen:
Sut i gymryd rhan:
content
Sut alla i ddod i wybod pa bryd mae cyfarfodydd y Cyngor a'i bwyllgorau a'i gyrff yn digwydd?
Mae’r Cyngor yn cyhoeddi hysbysiadau am gyfarfodydd y Cyngor Llawn a’i bwyllgorau. Gallwch wybod mwy am ofynion hysbysiad yn adran 15 o’r Cyfansoddiad.
Mae’r Cyngor yn cyhoeddi hysbysiadau am gyfarfodydd a rhaglen o gyfarfodydd i ddod.
Sut gallaf wybod beth fydd yn cael ei drafod mewn cyfarfod penodol?
Bydd y Cyngor yn cyhoeddi rhaglenni cyfarfodydd, ynghyd ag unrhyw bapurau cefndir ac adroddiadau ymlaen llawn cyn cynnal y cyfarfod. Mae cyfarfodydd hefyd yn cael eu ffrydio’n fyw a’u recordio.
A wyf yn gallu gofyn i bwyllgor neu gorff o’r Cyngor edrych ar fater penodol?
Mae protocol ymgysylltiad cyhoeddus trosolwg a chraffu wedi'i sefydlu i ddarparu dealltwriaeth glir a darparu arweiniad ar y weithdrefn y gall aelodau'r cyhoedd ei defnyddio i ymgysylltu â gwaith y Cyngor.
Gallwch hefyd anfon deisebau at y Cyngor yn defnyddio cynllun deiseb y Cyngor. Mae’n ofynnol i’r Cyngor yn unol â’r gyfraith i weithredu deiseb, sy’n nodi:
- sut i gyflwyno deiseb i'r Cyngor;
- sut a phryd y bydd y Cyngor yn cydnabod eu bod wedi derbyn y ddeiseb;
- y camau y bydd y Cyngor yn eu cymryd mewn ymateb i ddeiseb; a
- sut ac erbyn pryd y bydd y Cyngor yn sicrhau bod ei ymateb i ddeiseb ar gael i'r sawl a gyflwynodd y ddeiseb ac i'r cyhoedd.
Gallwch ddarllen mwy am gyflwyno deiseb i’r Cyngor yn adran 24.1 o’r Cyfansoddiad.
A wyf yn gallu mynychu cyfarfodydd y Cyngor Llawn?
Mae aelodau o’r cyhoedd yn gallu mynychu cyfarfodydd o’r Cyngor cyn belled â’u bod yn cael eu cynnal yn gyhoeddus. Mae cyfarfodydd o’r Cyngor hefyd yn cael eu darlledu yn fyw ar wefan y Cyngor felly gallwch eu gwylio mewn amser real o bell os byddwch yn dymuno.
Mae’r Cyngor hefyd yn gallu eithrio’r cyhoedd o gyfarfod, neu ran o gyfarfod, ble byddai gwybodaeth eithriedig yn cael ei datgelu. Mae gwybodaeth eithriedig yn cynnwys gwybodaeth sy’n ymwneud ag unigolyn penodol neu eu materion busnes neu ariannol, gwybodaeth gyfreithiol freintiedig neu wybodaeth sy’n ymwneud ag atal, ymchwilio neu erlyn trosedd neu wybodaeth arall a nodir yn y Cyfansoddiad.
Mae’r rheolau sy’n ymwneud â gwahardd y cyhoedd o’r cyfarfod wedi eu cynnwys yn adran 15.10 o’r Cyfansoddiad.
Mae rhwymedigaeth y Cyngor i ddarlledu cyfarfodydd y Cyngor wedi’i nodi yn adran 24.2 o’r Cyfansoddiad.
content
Y Cyngor Llawn (pob un o’r 55 cynghorydd) sy’n gosod y gyllideb gyffredinol a’r fframwaith polisi. Y Cyngor Llawn sy’n penodi Arweinydd y Cyngor; yna mae’r Arweinydd yn penodi Aelodau eraill y Cabinet ac yn clustnodi cyfrifoldebau (portffolios) i aelodau Cabinet.
Mae'r Cabinet yn gwneud penderfyniadau allweddol, er y gall hefyd ddirprwyo penderfyniadau i aelodau Cabinet unigol, pwyllgorau, swyddogion, trefniadau ar y cyd neu i awdurdodau eraill. Mae gan y Cabinet 10 o aelodau, gan gynnwys Arweinydd y Cyngor ac mae gan bob aelod feysydd cyfrifoldeb neu bortffolios gwahanol. Mae Cabinet yn cyfarfod yn rheolaidd unwaith neu ddwywaith y mis.
Pwyllgorau Trosolwg a Chraffu: mae 4 pwyllgor trosolwg a chraffu sy'n cynghori ar bolisïau ac yn dwyn y Cabinet i gyfrif ar faterion penodol.
Mae'r Pwyllgorau Cynllunio, Llywodraethu ac Archwilio, a Thrwyddedu yn gwneud penderfyniadau rheoleiddio’r Cyngor.
Mae'r Pwyllgor Safonau hefyd i hyrwyddo safonau uchel o ran ymddygiad a chefnogi cynghorwyr i gydymffurfio â’r Cod Ymddygiad.
Gall swyddygion (aelodau staff) hefyd wneud penderfyniadau o dan ‘bwerau dirprwyedig’; mae’r rhain wedi’u hamlinellu yn y Cynllun Dirprwyo yn adran 14 o’r Cyfansoddiad.
Mae canllaw i’r Cyfansoddiad (dogfen PDF) ar gael, sydd wedi’i lunio er mwyn eich helpu i ddeall sut y mae’r Cyngor yn gweithio i ddarparu gwasanaethau yn eich ardal.
Mae’n rhoi trosolwg o Gyfansoddiad y Cyngor ac yn egluro adrannau allweddol o’r Cyfansoddiad mewn iaith glir a syml.